بیانیه افتتاحیه «همایش ملی صنعت لیزینگ و تأمین مالی»

فقدان شناخت کافی از صنعت لیزینگ در بین متولیان و تصمیم‌گیران اقتصادی، اطلاع‌رسانی ناکافی از فواید و مزیت‌هاي کم‌نظیر این صنعت در برآوردن نیازهای اقتصادی خانوارها و بخش‌هاي مختلف اقتصادی از جمله مهمترین دلایل تضعیف و عدم توسعه مناسب این صنعت در کشور است.

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، در افتتاحیه «همایش ملی صنعت لیزینگ و تأمین مالی»، دکتر کوروش پروزیان، رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی و دبیرکل همایش به ایراد سخنرانی پرداخت. دبیرکل همایش در ابتدا ضمن تبریک اعیاد شعبانیه و تشکر از حامیان اصلی همایش، در خصوص تاریخچه صنعت لیزینگ در اقتصاد ایران و مقایسه آن با سایر کشورها و نیز مهمترین دلایل عدم توسعه مناسب این صنعت در ایران توضیحاتی را ارائه دادند. در ادامه متن کامل بیانیه افتتاحیه آورده شده است: 
صنعت لیزینگ به شکل امروزي در ایران نیم قرن سابقه دارد (1354/1975) که نسبت به کشورهاي منطقه مانند پاکستان (1984) ترکیه (1985) و کشورهاي مانند عربستان، امارات، عمان، (بعد از این سال‌ها) سابقه طولانی‌تري دارد. در ایران اولین لیزینگ‌ها در حوزه صنعت و معدن کشور در سال‌هاي 1354 و 1356 با مشارکت بخش خصوصی ایران و بانک‌هاي ایرانی نظیر بانک اعتبارات ایران شکل گرفت. شرکت آریا لیزینگ که بعداً به لیزینگ صنعت و معدن تغییر نام یافت از مهمترین شرکت‌هاي لیزینگ بودکه اکنون فعالیتش نیز ادامه دارد. در اوایل دهه 80 بیش از 450 شرکت لیزینگ فعالیت داشتند ولی با تصویب قانون تنظیم بازار غیر متشکل در سال 1383 رشد صنعت لیزینگ دچار چالش شد که با آمدن آیین‌نامه حاکم بر لیزینگ‌ها در سال 1386 این مشکل پیچیده‌تر شد.

در حال حاضر بیش از 60 شرکت لیزینگ داراي مجوز بانک مرکزي در حال فعالیت هستند و تعدادی نیز در صف دریافت مجوز فعالیت از بانک مرکزي می‌باشند. علی‌رغم این سابقه، به دلایل مختلف لیزینگ در ایران تضعیف گردید و یا با توسعه همراه نبوده، بطوریکه عملکرد و جایگاه آن در مرتبه پایین‌تري از کشورهاي منطقه قرار گرفته است. عمده دلایل این موضوع نبود شناخت کافی از این صنعت در بین متولیان و تصمیم گیران اقتصادي، عدم اطلاع و یا اطلاع رسانی ناکافی از فواید و مزیت‌هاي کم‌نظیر این صنعت در برآوردن نیازهاي اقتصادي خانوارها (کالا، مسکن) و بخش‌هاي مختلف اقتصادي تولیدي، خدماتی، کشاورزي و صنعتی (سرمایه در گردش تامین و تجهیز ماشین آلات فروش کالا و محصول) می‌توان اشاره کرد.

بر اساس گزارش بازار لیزینگ جهانی منتشر شده توسط The BusinessResearchCompany در سال 2025، اندازه بازار لیزینگ در سال‌هاي اخیر به شدت رشد کرده است. از 1890 میلیارد دلار در سال 2024 به 2100 میلیارد دلار در سال 2025 با نرخ رشد مرکب سالانه 10 درصد رشد خواهد کرد. طبق این گزارش، پیش‌بینی می‌شود اندازه بازار لیزینگ در چند سال آینده شاهد رشد قابل ملاحظه‌اي باشد به گونه‌اي که انتظار می‌رود در سال 2030 با نرخ رشد مرکب سالانه 9.6 درصد به 3100 میلیارد دلار برسد.
حجم تسهیلات اعطایی شرکت‌هاي لیزینگ پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران در ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ به میزان 218،82 میلیارد ریال‌ می‌باشد که 788،43 میلیارد ریال (53 درصد) مربوط به بخش خودرویی و مابقی مربوط به بخش غیرخودرویی است و کل سرمایه شرکت‌ها به میزان 459،51 میلیارد ریال می‌باشد. در ۳۰ دی 1403حجم تسهیلات اعطایی، 882،64 میلیارد ریال بود که بخش خودرویی با 437،40 میلیارد ریال (63 درصد) کل بازار را تشکیل داد و حجم کل سرمایه این شرکت‌ها، 459،53 میلیارد ریال می‌باشد.

از مهمترین شاخص‌هاي بیانگر این موضوع، شاخص ضریب نفوذ صنعت لیزینگ است؛ این شاخص که از نسبت سرمایه‌گذاري‌هاي تأمین مالی شده توسط صنعت لیزینگ (به جز حوزه املاك و مستغلات) به کل سرمایه‌گذاري‌هاي صورت پذیرفته در همان حوزه‌ها بدست می‌آید در 50 کشور برتر دنیا در حدود 20 درصد است در حالی‌که بر اساس آمار و ارقام منتشره توسط بانک مرکزي ج.ا. ا این شاخص در سال 1402 در ایران در حدود 1.3 درصد بوده است.
صنعت لیزینگ مکمل صنعت بانکی و در زنجیره ارزش آن قرار دارد و برخلاف تصور رقیب یا مقابل شبکه بانکی نبوده و نیست (که متاسفانه نگرش‌هایی منفی در این خصوص وجود دارد). اگر به سابقه موضوع در ایران که مراجعه شود ، ملاحظه می‌شود که لیزینگ‌ها در همراهی و مشارکت بانک‌ها شکل گرفتند.

رویکرد جدید بانک مرکزي به عنوان نهاد قانونی صدور مجوز و نظارت شرکت‌هاي لیزینگ حسب قانون مصوب ۱۴۰۲ بر این قرار گرفته است که صنعت لیزینگ در ابعاد مختلف توسعه پیدا کرده و کمک کار دیگر نهادهاي مالی براي تأمین مالی بخش‌هاي اقتصادي کشور و خانوار‌ می‌باشد. برگزاري این همایش از سوي بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران و پژوهشکده پولی و بانکی و با همکاري دانشگاه تهران، دانشگاه الزهرا (س)، انجمن لیزینگ اتاق بازرگانی و اتاق تعاون فرصتی کم‌نظیر براي توجه دوباره بدین ابزار کلاسیک (سنتی) ولی قوي، همراه با تغییر و تحولات فناوري‌هاي نوین مالی، هوش مصنوعی است.
رفع محدودیت و به کارگیري انواع قراردادهاي متعارف در صنعت لیزینگ به جاي یک قرارداد اجاره به شرط تملیک زمینه تحول و توسعه را براي توسعه صنعت لیزینگ مهیا‌ می‌سازد. تدوین قانون جامع براي صنعت لیزینگ درخواستی است که‌ می‌تواند به پایان دادن سردرگمی‌ها در این حوزه منجر شود و اجازه دهد که صنعت لیزینگ رشد و پویاي مداوم خود را به صورت شفاف و قانونمند بازیابی نماید. همزمان بومی‌سازي قراردادهاي متعارف لیزینگ مانند قراردادهاي عاملیت و جاري سازي این قراردادها در صنعت، رشد و توسعه صنعت لیزینگ را در رفع نیازهاي گسترده جامعه 90 میلیونی ایران امکان‌پذیر‌ می‌نماید.
مردمی‌سازي صنعت لیزینگ و مردم پایه بودن خدمات ارائه شده توسط لیزینگ‌ها، توسعه درون زاي صنعت لیزینگ را باعث شده و به رفاه آسایش بیشتر جامعه کمک‌ می‌کند. چنانچه اکنون در صنعت لیزینگ - رابطه بین موجر - مستاجر یک مفهوم پایه در صنعت اجاره به شرط تملیک است.

افزودن عقود دیگر مانند عقد اجاره اعتباري، عقد فروش مجدد دارایی (لیزبک) فروش اقساطی مواد اولیه (کالاي کم دوام) عقد مرابحه، عقد استصناع (اعطاي تسهیلات دوران ساخت) و دیگر عقود موجود در قانون مدنی یا قانون عملیات بانکی بدون ربا و یا عقود متعارف و مرسوم کاربری و یا عقود جدید به کامل کردن زنجیره خدمات شرکت‌هاي لیزینگ کمک شایانی به توسعه صنعت و عمق یافتن خدمات آن‌ می‌شود.
حضور شرکت‌هاي لیزینگ در بازار سرمایه و همراهی بازار سرمایه و صنعت لیزینگ براي هدایت و جذب سرمایه‌هاي مردمی، بهادارسازي قراردادها و اوراق دارایی کاربردي در صنعت لیزینگ مانند اوراق اجاره، اوراق پشتوانه دارایی و اوراق قرضه اهمیت مضاعفی در عمق بخشی و توسعه صنعت لیزینگ در ایران دارد.
همایش «همایش ملی صنعت لیزینگ و تأمین مالی» در تعامل و هم‌افزایی حوزه تنظیم‌گري و نظارت بانک مرکزي جمهوري اسلامی، پژوهشکده پولی و بانکی، وزارت صنایع و فعالان صنعت، انجمن لیزینگ، اتاق بازرگانی، اتاق تعاون، دانشگاه تهران، دانشگاه الزهراء (س) با توجه به اساس قانون جدید بانک مرکزي برگزار می‌شود. 

این رویداد ارزشمند که با حمایت و مشارکت تمام شرکت‌کنندگان حاضر درحال برگزاریست علاوه بر سخنرانان کلیدي از کارگاه‌ها، نشست‌هاي تخصصی، و برنامه‌هاي جانبی برخوردار است. لذا کمیته سیاستگذاري و راهبري همایش معتقد هستند که، این صنعت نه تنها به عنوان یکی از ارکان اصلی تأمین مالی، بلکه به عنوان ابزاري مؤثر در بهینه سازي چرخه تولید و مصرف، نقش بسزایی در افزایش بهره‌وري اقتصادي ایفا‌ می‌نماید. ارتباط گسترده لیزینگ با سطح توسعه‌یافتگی کشورها، نشان دهنده ضرورت بهبود چارچوب‌هاي قانونی، تقویت ابزارهاي تأمین مالی و بهره‌گیري از فناوري‌هاي نوین در این حوزه است.
با توجه به اهمیت این حوزه، کمیته سیاست‌گذاري همایش تصمیم گرفته است تا «چشم‌انداز صنعت لیزینگ و تنظیم‌گري» را به عنوان محور اصلی این دوره در نظر بگیرد. در این راستا، پنج محور کلیدي ذیل مورد بررسی قرار خواهند گرفت:

1.تنظیم‌گري و محیط قانونی صنعت لیزینگ؛ با تمرکز بر دستورالعمل‌هاي جدید تأسیس، فعالیت و نظارت بر شرکت‌هاي لیزینگ و نقش سیاست‌هاي نظارتی در توسعه این صنعت.
2.فضاي کسب وکار و چالش‌هاي صنعت لیزینگ؛ با بررسی موانع، فرصت‌ها و الزامات توسعه پایدار.
3.تأمین مالی صنعت لیزینگ؛ از طریق بازار سرمایه، نظام بانکی و روش‌هاي نوین تأمین مالی به منظور ارتقاي ظرفیت‌هاي این صنعت.
4.هوشمندسازي و تحول دیجیتال در صنعت لیزینگ؛ با تأکید بر نقش هوش مصنوعی، بلاك چین و فناوري‌هاي نوین در بهینه سازي فرایندهاي لیزینگ.
5.استانداردهاي گزارشگري و مدیریت شرکت‌هاي لیزینگ؛ به منظور ارتقاي شفافیت، انضباط مالی و هم سویی با استانداردهاي بین المللی.

در راستاي بررسی دقیق این موضوعات و بهره‌گیري از تجارب متخصصان داخلی و بین المللی، برنامه‌هاي همایش شامل 7 سخنرانی کلیدي، 5 نشست تخصصی، 4 کارگاه آموزشی و یک فرصت ارائه محصول و معرفی دستاوردهاي صنعت خواهد بود. همچنین از مجموع 62 مقاله علمی ارسال شده به دبیرخانه همایش، 18 مقاله پذیرش شده که 8 مقاله به صورت شفاهی ارائه خواهد شد. مقالات منتخب نیز در کتاب ویژه همایش منتشر خواهند شد. همچنین تجلیل از پیشکسوتان و بزرگان این صنعت، بخش مهمی از این همایش خواهد بود.
تلاش مشترك بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران، انجمن ملی لیزینگ و پژوهشکده پولی و بانکی این بوده است که این همایش، بستري براي تصمیم‌سازي‌هاي کلان و ارتقاي جایگاه صنعت لیزینگ در نظام تأمین مالی کشور باشد. امیدواریم که این رویداد، نه تنها فرصتی براي تبادل‌نظر و بررسی چالش‌ها، بلکه گامی بلند در جهت تدوین راهکارهاي عملیاتی براي آینده صنعت لیزینگ کشور باشد.
در پایان، از تمامی عزیزانی که در برگزاري این همایش مشارکت داشته‌اند، به ویژه سخنرانان، پژوهشگران، شرکت کنندگان، اصحاب رسانه و خبرنگاران گرامی، همکاران دبیرخانه همایش و شوراي سیاست‌گذاري کمیته اجرایی و کمیته ي علمی و دیگر همیاران صمیمانه سپاسگزاریم. امید است که این همایش گامی مؤثر در مسیر رشد و توسعه صنعت لیزینگ کشور باشد.